Skąd pochodzi tradycja ubierania choinki? Historia najpiękniejszego bożonarodzeniowego zwyczaju

Choinka, pełna blasku i kolorów, pachnąca lasem i nadzieją, to nieodłączny element Świąt Bożego Narodzenia, który wprowadza magiczną atmosferę do naszych domów. Jej ozdabianie stało się tradycją praktycznie na całym świecie, jednak nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, jak głęboko w historii i symbolice sięga ten zwyczaj. 

Historia choinki jest jak opowieść pełna cudów i zmian, a jej pierwotne znaczenie, związane z rytuałami religijnymi i kulturowymi, przeobraziło się w to, co znamy dzisiaj. Ustawianie drzewka wigilijnego to nie tylko moment oczekiwania na Boże Narodzenie, ale również symboliczna podróż przez wieki – od pierwszych, prostych dekoracji w średniowieczu, po dzisiejsze, rozświetlone choinki pełne bombek, łańcuchów i światełek. Choinka jest czymś więcej niż tylko ozdobą – to magiczny punkt w naszym domu, który przypomina o rodzinnych wartościach, radości, a także głęboko zakorzenionych tradycjach, które przekazujemy z pokolenia na pokolenie.

Początki tradycji ubierania choinki

Gdzie szukać początków przystrajania choinki? Za miejsce narodzin choinkowej tradycji uważana jest Alzacja. To właśnie tam, w nawiązaniu do “rajskiego drzewa poznania dobra i zła”, w okresie Bożego Narodzenia ustawiało się choinę udekorowaną jabłkami i papierowymi ozdobami. Skąd jednak pomysł na iglaki? Tego do końca nie wiadomo. Uznaje się jednak, że w okresie zimowym były to po prostu jedyne drzewa mające zielone liście – symbolizujące życie oraz odrodzenie. 

Początkowo iglaste drzewka dekorowano jabłkami, orzechami, ptasimi piórami i woskiem. Choinka w tym czasie była symbolem życia i płodności, a jej ozdoby miały przyciągać dobrobyt i szczęście. Na początku XIX wieku na choince pojawiły się świeczki, jako symbol światła i nadziei Bożego Narodzenia. Pierwsze ręcznie malowane szklane bombki choinkowe, powstały w 1847 roku w niemieckim regionie Turyngii, który do dziś uznawany jest za kolebkę szklanych ozdób choinkowych. Były to dekoracje ręcznie wykonywane, szlifowane i malowane, a ich kształty nawiązywały do różnych motywów, takich jak owoce, kwiaty, anioły czy zwierzęta. Masowa produkcja szklanych bombek rozwinęła się na przestrzeni XIX wieku i trwa do dziś. 

Obecnie rynek bombek choinkowych jest bardzo zróżnicowany i oferuje szeroką gamę produktów, które łączą tradycję z nowoczesnymi trendami. Produkcja bombek nadal jest silnie związana z Niemcami, które pozostają jednym z głównych producentów, ale bombki są produkowane i eksportowane na całym świecie. Przykładem jest nasza rodzima jasielska manufaktura, która od lat przygotowuje kolejne ciekawe propozycje ręcznie robionych i zdobionych baniek choinkowych np.: Heritage Glow, Ethereal Bloom, Little Blessings czy Frosty Celebrations.

Współczesne bombki są wykonane z różnych materiałów, choć w dalszym ciągu największą popularnością cieszą się te ze szkła.

Choinka w polskiej tradycji

Choinka w Polsce ma długą i bogatą historię, której początki sięgają XVIII wieku, choć tradycja jej ubierania rozpowszechniła się na dobre dopiero w XIX wieku. Zanim choinka stała się nieodłącznym elementem Świąt Bożego Narodzenia, Polacy przystrajali domy w inne, często naturalne ozdoby w tym snopy zboża snopy zboża, które symbolizowały płodność i pomyślność. Z czasem słomiane snopy zastąpiły żywe drzewka, a zwyczaj ubierania choinki przyjął się na stałe w polskich domach, stając się jednym z najważniejszych elementów Świąt Bożego Narodzenia.

Początków przystrajania choinki należy szukać w XV i dawnych obyczajów, a dokładniej w słowiańskiej tradycji dekorowaniu snopu zboża, zwanego Diduchem. Na przestrzeni wieków zwyczaj ten zmieniał się i przybierał różne formy, jedno pozostało niezmienne – choinka stała się nieodzownym elementem bożonarodzeniowej atmosfery.

Początki choinki w Polsce

Choinka w polskiej tradycji, podobnie jak w wielu krajach europejskich, była początkowo związana z wpływami niemieckimi. Choć pierwsze informacje o bożonarodzeniowych drzewkach w Polsce pojawiają się już w XVIII wieku, to dopiero w XIX wieku choinka zaczęła na dobre wpisywać się w rodzime zwyczaje. Na dworach szlacheckich oraz w miastach choinki przyozdabiano woskiem, jabłkami, orzechami, a także piernikami. W Polsce podobnie jak w innych krajach drzewka bożonarodzeniowe były początkowo ozdabiane symbolicznie – ciasteczkami, pierniczkami lub innymi wypiekami. Na gałązkach pojawiały się również orzechy, rajskie jabłuszka, własnoręcznie wykonane ozdoby z bibuły, piórek, wydmuszek lub słomy. Nieco później dołączyły do nich świeczki, które symbolizowały światło nadziei i radości z narodzin Jezusa.

Zwyczaj ubierania choinki

Z biegiem lat, choinka w Polsce stawała się coraz bardziej popularna, a zwyczaj ubierania choinki zyskiwał na znaczeniu. W XIX wieku, kiedy na dworach arystokratycznych i w domach mieszczan zaczęły pojawiać się świąteczne drzewka, bożonarodzeniowe choinki były ozdabiane szklanymi bombkami, cukierkami, a także ręcznie robionymi ozdobami z papieru. W domach chłopskich choinka wciąż była dość skromna, ale od samego początku nie brakowało na niej symbolicznych ozdób, takich jak świece, jabłka czy orzechy.

Z czasem choinka zaczęła stawać się coraz bardziej elegancka i bogato przystrojona. Dziś w wielu domach choinka jest centralnym punktem bożonarodzeniowej dekoracji, a jej ubieranie to tradycja, która gromadzi całą rodzinę, szczególnie w wigilijny wieczór. Choinka w polskiej tradycji jest także symbolem wspólnoty i ciepła rodzinnego, a jej przystrajanie łączy pokolenia – od dziadków po dzieci, którzy z radością pomagają w zawieszaniu ozdób.

Symbolika świątecznego drzewka w kulturze katolickiej

Symbolika świątecznego drzewka w kulturze katolickiej zakorzeniona jest w wierzeniach i tradycjach związanych z Bożym Narodzeniem. Choinka, ze swoim zielonym iglastym wyglądem, symbolizuje życie wieczne, które nie gaśnie nawet w najciemniejszym okresie zimy. W tradycji katolickiej drzewko bożonarodzeniowe nawiązuje do drzewa życia, które pojawia się w Biblii – jako symbol odrodzenia i zbawienia.

Udekorowane świeczkami choinka nawiązuje do Jezusa Chrystusa, który jest "światłem świata", a świece na drzewku mają przypominać o tej Boskiej obecności wśród ludzi. Natomiast szklane bombki, takie jak gwiazdy, figurki aniołów i postaci biblijnych, odnoszą się do opowieści o narodzinach Jezusa i jego misji.

W tradycji katolickiej choinka staje się zatem nie tylko piękną dekoracją, ale także symbolem nadziei, zbawienia i Bożego światła, które przychodzi na świat w dzień Bożego Narodzenia.

Przystrajanie choinki – od skromnych ozdób do współczesnych dekoracji

Dziś choinka bożonarodzeniowa jest jednym z najważniejszych symboli świątecznych, a jej dekorowanie to czynność, która gromadzi całą rodzinę. Choinka stała się przestrzenią dla wielu kreatywnych ozdób – tj. bombki, gwiazda betlejemska, światełka czy łańcuchy. Współczesne choinki często są ozdabiane anielskimi włosami, kolorowymi papierami, a także świecącymi girlandami. Niezmiennie jednak ubieranie choinki pozostaje jednym z najpiękniejszych zwyczajów świątecznych, który wprowadza do domu radosną atmosferę oczekiwania na Święta Bożego Narodzenia.

Choinka to nie tylko ozdoba, ale również symbol życia, nadziei i odrodzenia. Dziś, jak i przed wiekami, jej przystrajanie wciąż wiąże się z przeżywaniem radości z narodzin Jezusa i świętowaniem czasu spędzonego z najbliższymi.